BAKAR TAURARUWA (BLACK HOLES)
A jiya Laraba 10/04/2019 a karon
farko a tarihin ilimin sararin samaniya, Dan Adam ya sami damar gani da ido
hoton Bakar tauraruwa ta farko da aka iya daukowa. Kusan sama da shekaru dari,
wato a shekarar 1916 ne masanin kimiyya Karl Schwarzschild ya fara ambatar
yiwuwar samuwar bakar tauraruwa. Ita bakar tauraruwa na cikin jerin halittun
taurari da Allah ya halitta kuma ta na samuwa ne a lokacin da wata jibgegiyar
tauraruwa saboda nauyinta da kuma karfin maganadisun ta su ka sa ta dunkule
waje guda (implode). A yayin da ta dunkule maganadisun ta na yin karfin da zai
sa ta bace daga sararin samaniya ba za’a iya ganinta ba saboda hatta haske,
wanda shine halitta mafi saurin tafiya da gudu ba zai iya fitowa daga wanna
tauraruwa ba balle a gane inda take. Amma duk wani abu da ya gitta kusa da
wannan tauraruwa, maganadisun ta zai fizgo shi kuma ta lakume shi nan take. Misalin
karfin maganadisu a irin wannan tauraruwa shine: idan akwai motocin tifa masu
nauyin Tan 10 guda miliyan daya, idan ka saka su a cikin bakar tauraruwa,
maganadisun ta zai dunkule su zama ba su wuce girman fankon ashana ba.
Shahararrun masana kimiyyar sararin
samaniya sun yi ta rubuce-rubuce da bincike game da irin wadannan taurari, kama
daga Einsten, Eddington, Lemaitre, Chandrasekhar, Oppenheimer da sauransu amma
sai a shekarar 1994, Babban madubin hangen sararin samaniya (Hubble space
Telescope) wanda ke sama ya dauko hoton hujja ta farko na cewa lallai irin
wannan tauraruwa na wanzuwa. Sakamakon wafce duk wani abu da ya zo kusa da
bakar tauraruwa, duk da cewa ko haske baya iya fita daga cikinta balle a iya
ganinta, wannan lakume halittu sai ya sa ake iya gane saitin inda bakar
tauraruwa ta ke. Idan tauraro na wanzuwa katsam sai aka neme shi aka rasa, to
idan ba sa’a ba fa ya fada cikin bakar tauraruwa, wannan ce hanyar farko da aka
fara gane su. Sannan a yayin da bakar tauraruwa ta lakume wata tauraruwa, hakan
kan haifar da sassan da ba su fada cikin bakar tauraruwar ba su kone yadda
wannan konewa ke haifar da haske mai karfin gaske (Accretion disk). Ta wadannan
hanyoyi biyu, duk da ba’a iya ganin bakar tauraruwa ake iya gane akwai ta a
wuri sakamakon bacewar tauraro kusa da ita da kuma hasken da ke samuwa
sakamakon konewar abinda ba ta wafta ba.
Allah mahaliccin komai ya bada
labarin bakar tauraruwa tun shekaru 1400 da su ka wuce cikin bayani mai sauki
yadda ba sai ka na da ilimin kimiyya ba za ka gane, amma kuma ilimin kimiyya
shine ke fitar da bayanin cikakke. Cikin suratul Takwir sai Allah y ace
Q81:1-2 “Idan Rana a ka shafe haskenta. Kuma idan taurari suka gurbace
(wani ya shiga cikin wani”
Wato kamar yadda na yi bayani a
sama yadda kimiyya ta nuna yadda bakar tauraruwa ke samuwa shine ta hanyar wata
jibgegiyar tauraruwa ta dunkule waje guda yadda ko haske baya iya fita daga
cikinta kamar yadda wannan aya ta nuna wato idan an shafe hasken Rana. Rana
tauraruwa ce, kuma duk sauran taurari da ke sararin sama tamkar Rana su ke,
banbancinsu kawai shine rana ita ce tauraruwa mafi kusa da duniyar mu (wadda ke
da nisan kilomita miliyan 150 daga inda muke) sauran taurari na da nisa ninkin
baninki haka, shi ya sa mu ke ganinsu yan kanana. Sannan Qur’ani ya ci gaba da
bayanin cewa lokacin da taurari su ka gurbace, wato bakar tauraruwa ta hadiye
wata tauraruwa. Malaman tafsiri saboda karancin ilimin sararin samaniya na
fassara wadannan ayoyi da lokacin tashin kiyama ne, amma Allah na mana bayanin
yadda ya tsara halittunsa na sama ne da yadda su ke wanzuwa.
Taurari da mu ke ganin a sararin
samaniya tamkar halittu a duniya ne yadda ana haihuwarsu, tun su na yara, su
girma sannan su tsufa daga karshe su mutu. Yawancin manyan taurari masu nauyin
gaske da karfin maganadisu, idan sun zo mutuwa shine su ke wannan dunkulewa
wadda ke haifar da bakar tauraruwa. Wasu taurarin kuma idan sun zo mutuwa
saboda nauyinsu bai kai na irin wadannan da ke dunkulewa ba, su kuma su kan
tarwatse ne da wata irin bindiga mai karfin gaske (Supernova) kamar yadda Allah
ya sanar da mu cikin suratul Infitar
Q82:2 “Kuma idan Taurari su ka watse”
Sannan taurari na kasancewa a
rukunu-rukuni da dandazo (clusters), domin a koda yaushe su na kasancewa ne a
cikin wata dabaka (Galaxies). Kusan a tsakiyar kowacce dabaka akwai irin
wadannan jibga-jibgan bakaken taurari. Masana kimiyya na hasashen cewa wadannan
bakaken taurari su ke bawa taurari kuzarin da ke saka su kewayen tsakiyar
dabakokinsu. Su kansu dabakoki su kan yi dandazo waje guda (Galaxy clusters),
sannan shi kansa dandazon dabakoki na iya rukuni su zama rukunin dandanzon
dabakoki (Super clusters).
Bakar tauraruwa na daya daga cikin
halittun Allah mafi daure kai da al’ajabi, wannan ya sa masana su ka dukufa
wajen bincike a kansu kuma a wannan sati Allah ya bamu ikon ganin hoton bakar
tauraruwa wadda ke tsakiyar dabakar da duniyar mu ke ciki wato Milky way. A
tsakiyar wannan dabaka ta mu akwai jibgegiyar bakar taururuwa da masana ke wa
lakabi da Saggitarius A. Wannan bakar tauraruwa zata iya hadiye wannan ranar
tamu guda miliyan hudu, kuma Rana za ta iya hadiye wannan duniya tamu guda
miliyan 1.3.
Nasarar iya dauko hoton bakar
tauraruwarmu, wato Sagittarius A, ta samu ne sakamakon amfani da fasahar mayar
da wannan duniya tamu ta zama tamkar wani madubin hagen sararin samaniya guda
daya. Anyi amfani da manyan maduban hangen sararin samaniya a sassa 8 da ke
duniya wajen juya faifensu a lokaci guda domin dauko hoton tsakiyar dabakar mu.
Wadannan madubai akwai a Antarctica, Kudancin Amurka, Arewacin Amurka, Hawaii,
Greenland da Turai. Ta haka su ka zama madubi guda wanda ya bamu hoton Bakar
Tauraruwa na farko da Dan Adam ya gani a tarihin binciken sararin samaniya.
Hakika duk iya yadda zamu bunkasa a
ilimin sararin samaniya, sai dai mu tsakuri iya abinda mu ke iyawa domin girma
da fadin wannan sammai ya fi karfin tunaninmu da duk wani inji ko na’ura da
zamu kirkira wajen taimaka mana. A yanzu a rukunin tauraronmu, wato rana Dan
Adam ya tura jirage marasa matuka sun ziyarci ilahirin duniyoyin da ke wanann
rukuni namu. Jirgin Voyager I wanda yanzu ya shekara 41 ya na tafiya tun sanda
a ka harba shi a shekarar 1977, yayinda a watan wannan Fabrairu na 2019, ya ci
kimanin kilomita Biliyan 21.7 kuma har
ya fita da ga cikin rukunin tauraronmu wato Rana (Solar system). Idan
wannan jirgi zai ci gaba da tafiya nan da shekaru 300,000 masu zuwa ba zai je
kusa da wani tauraro ba duk da cewa a wannan dabaka ta mu ta Milky Way akwai akalla
kimanin taurari biliyan 400. Sannan a
sammai da mu ke iya gani akwai kimanin dabakoki irin wannan dabaka tamu ta
Milky Way guda Tirilyan 2. Ya ilahi! Tsarki ya tabbata ga ubanjin halitta, shi
yasa Allah ya kalubalance mu cikin suratuil Mulk da cewa
Q67:3-4 “Shine wanda ya halicci sammai bakwai, dabakoki a kan juna, ba za
ka ga goggociya ba a cikin halittar Allah mai rahama. Ka sake dubawa, ko za ka
ga wata Baraka. Sannan ka sake maimaita dubawa, ganinka zai komo maka gajiyyaye
ba da ganin wata nakasa ba”
Comments
Post a Comment